باغ ارم شیراز

باغ ارم شیراز به طور مسلم از دوره سلجوقیان و در تمام دوره آل اینجو و آل مظفر و گورکانیان وجود داشته است . با توجه به اینکه سیستم فئودالی به طور کامل بر جامعه آن دوره حاکم بوده است ،بدون تردید بانیان و صاحبان باغ ارم  حکام وقت بوده‌اند. ‌احتمال می‌رود اتابک قراچه که از طرف سلجوقی به حکومت فارس منصوب شده بود  دستور احداث این باغ راداده باشد. بعد از وی تاجلوس شاه شیخ ابواسحاق باغ ارم را درتصدی داشت . شاه شیخ ابواسحاق اینجو در سال 742 ه.ق جلوس نموده و در سال 757 ه.ق کشته شد.

تاریخچه باغ ارم شیراز:

ساخت و بنیانگذار اولیه باغ ارم به درستی معلوم نیست. توضیحاتی در مورد سفر های قرن 10 و 11 در مورد این باغ زیبا آمد است. این باغ از املاک خاندان قوام شیراز بوده است که تا کنون پا بر جاست . در این باغ گیاهان بسیاری دیده میشود که از نقاط مختلف جمع آوری شده است به نوعی که به یک نمایشگاه گل و گیاه تبدیل شده است . در حال حاضر این باغ در اختیار دانشگاه شیراز است .  در سال 1390 در ششم تیرماه این باغ در سی و پنجمین اجلاس یونسکو این باغ در فهرست میراث جهانی ثبت شده است.

نمای قدیم باغ ارم

 

تالار آینه باغ ارم شیراز:

آینه کاری تالار آینه و نقاشی‌ های جالب رنگ و روغن  ترمیم شده است. محوطه باغ که به صورت مخروبه‌ ای درآمده بود مجدداً تعمیر و با همان طرح اصلی بازسازی شد . قسمت عمده از کاشی کاری نما،  جرز ها که فرو ریخته بود مجدداً با همان سبک اولیه در محل نصب گردید. یکی از قسمت‌ های بسیار جالب این بنا پنجره‌ های آهنی است که در طبقه اول ساختمان در پای ایوان بزرگ دو ستونی در مدخل سردابه قرار دارد و از نمونه‌ های جالب پنجره‌ های آهنی در دوره قاجاریه محسوب می‌ شود. قسمت عمده در های چوبی از چوب ساج تهیه گردید و به همین جهت با گذشت سال‌ ها سالم باقی‌ مانده است.

ایوان باغ ارم:

کاشی کاری ایوان مرکزی و اطراف آن از زیبا ترین کاشی کاری های دوره قاجاریه است . از نصیر الملک بنا های ارزنده ای در استان فارس باقی مانده  است . از جمله: مسجد نصیر الملک، خانه نصیر الملک و باغ ارم. ایوان دو ستونی در مرکز بنا و دو ایوان اطراف آن از شاهکار های معماری به حساب می آیند. گچ بری های بسیار زیبا از جمله در ایوان زیبایی بنا را دو چندان کرده است.

 

باغ ارم در شیراز

ویژگی های بنای باغ ارم:

عمارت ساخته شده در باغ ارم در هسته مرکزی باغ قرار دارد. این ساختمان در دوره قاجاریه به تقلید از سبک معماری زندیه ساخته شده است . از نظر معماری ،  نقاشی ، گچبری از شاهکار های دوره قاجار است . این ساختمان سه طبقه با تزئینات فراوان در باغ خود نمایی میکند. اتاق های طبقه زیرین که زیرزمین هستند محلی برای استراحت در روزهای گرم تابستان بوده اند. دو طبقه بالایی دو ستون  به تقلید از تخت جمشید دارد. در بالای ساختمان تابلوی است که از شاهنامه و نبرد شاهان قاجار به یاد مانده است . این بنای زیبا بیشتر از 70سال به خاندان قشقایی تعلق داشته است که در دوران پهلوی مصادره شده است.

 

باغ ارم در دوران آل اینجو:

پس از انقراض سلسله آل اینجو به وسیله آل مظفر، احتمالاً باغ ارم به مالکیت سلاطین آل مظفر در آمده و در عهد شاه منصور آخرین پادشاه این خاندان که به دست گورکانیان کشته شد. باغ در نهایت آبادانی و شکوه بوده است. از عصر صفویه به بعد، باغ ارم در نوشته‌های جهانگردان، آباد و باشکوه توصیف شده است . در عهد کریم خان زند احتمالاً باغ ارم در مالکیت سران سلسله زندیه بوده و مانند سایر ابنیه و باغ های شیراز مرمت گردیده است.

 

باغ ارم در دوران مالکیت ایل قشقایی:

از اواخر دوره زندیه تقریباً بیش از هفتاد و پنج سال باغ ارم در تصاحب سران ایل قشقایی بود. خاندان جانی خان قشقایی که از دوره فتحعلی شاه قاجار با سمت ایلخانی وایل بیگی بر ایل قشقایی فرمانروایی می‌ کردند. مدت مدیدی این باغ را دراختیار داشته اند و از آنجا به عنوان مقر فرمانروایی خود در شهر شیراز استفاده می‌ کردند . نخستین ایلخان این خاندان یعنی جانی خان و پسرش محمد قلی خان عمارتی باشکوه در این باغ بنا نهادند. در اوایل دوره قاجاریه بعضی از سران ایل قشقایی که مالکین سابق باغ ارم بودند در گوشه‌ای از این باغ به خاک سپرده شده‌اند .

ساختمان عمارت این باغ در دوره ناصرالدین شاه قاجار هنوز مرغوب و قابل توجه بوده است. در دوره سلطنت ناصرالدین شاه، حاج نصیرالملک شیرازی باغ را از خاندان ایلخانی خریداری نموده و ساختمان فعلی موجود در باغ را به جای عمارت ایلخانی بنا نمود ولی احتمالاً اساس ساختمان قبلی را حفظ کرده است. پس از درگذشت حاج نصیرالملک در سال 1311 ه.ق تزئینات بنا و بعضی قسمت های ناتمام به وسیله ابوالقاسم خان نصیرالملک، مالک این باغ اتمام یافته است. باغ ارم پس ازفوت ابوالقاسم خان نصیرالملک به فرزندش رسید وسپس به یکی ازسران ایل قشقایی فروخته شد. سپس به تصرف دولت درآمد و به دانشگاه شیراز واگذار شد.

 

دیدنی های باغ ارم شیراز